فرایند ترجمه :

مرحله اول : شناسایی و تفکیک اجزا کلام (مسند ومسند الیه را جدا کنیم )

ارکان اصلی جملات را تشخیص دهیم

فعلیه :

فعل معلوم + فاعل

فعل مجهول + نایب فاعل

اسمیه : مبتدا    خبر

آیه 55 سوره هود : فکیدنی جمیعا ثم لا تنظرون

فکیدنی: فعل وفاعل

جمیعا : مفعول به

ثم :حرف عطف

لاتنظرون : فعل وفاعل

مواردی که باعث اشتباه می شود در جدا سازی اجزا کلام :

1.      کنار هم قرار گرفتن دو یا چند کلمه واشتباه با کلمه دیگر

مثال : و+ فعل   سوره شعرا آیه 183

و زنوا بالقسطاس المستقیم

و+ زنو

فاء + فعل سوره حجر

واذا سویت : فقهوا له ساجدین

2.      ادغام حروف در یکدیگر مثال سوره توبه آیه 39 الّا تنفروا یعذبکم عذابا الیما

ان + لا +لاتنفروا

3        . حذف برخی از حروف کلمات :

نسا آیه 8. افتری  علی الله کذبا امر به جنه

(أ) استفهام    فتری ( صیغه اول ماضی باب افتعال )

4. رسم خط  مال هذا الرسول (لهذا الرسول )

مرحله دوم : تحلیل واژگانی

1.      معناشناسی : معنای برون متنی (مراجعه به فرهنگ های لغت )

2.      کاربرد شناسی : رایت اسداَ یرمی   قرینه برای اسد که مرد شجاع است

نگاه به قرینه های موجود در جمله برای تفهیم لغت که در کدام به معنا استفاده شده است .

واژه شناسی

نکات قابل ترجمه :

 1. بحث ترادف (چند لفظ در یک معنا ) خوف وخشیت هر دو به معنای ترس می باشد .

گروهی قائل به ترادف نیستند (خوفو خشیت معناهای جدا دارند .)

مثال زوج /امراه (هر دو تا همسر ترجمه کردند .)

زوج در جایی هست که همسانی باشد از زوج

امراه در جایی که آن همسانی به هم می خورد از امراه استفاده می شود

2.اشتراک لفظی (یک لفظ در چند معنا ) با قراین فهمیده می شود  در کدام معنا بیان شده است

مثال ضرب :زدن   ضرب فی الارض : رفتن وطی مسیر کردن

3.      در ترجمه قرآن .(حقیقت قرآنی نه یک مجموعه ای از حقیقت شرعیه

مصلی : محل نماز : حقیقت شرعیه

مصلی :محل دعا : حقیقت قرانی

4. تضمین : کلمه معنای خود را دارد باید جر  بکار می رفت ولی الان با یک حرف جر دیگر به کار رفته است

مثال : سوره بقره      اذخلوا الی شیاطینهم

با مع باید باشد ولی با الی به کار فته است .

معنای دیگر دارد که خودشان به سمت شیطان می روند .

5. رهایی از دام ارتکاز : بعضی واژه ها در ذهن جای گرفتند ومعنای خاص در ذهن ما هست ولی الان آن معنا مقصود ما نیست که مترجم باید مواظب باشد در دام چنین ارتکازی نیفتد .

مثال : سیما هم فی وجوهم   سیما   نشانه صورت     فتح /29

وجائت سیاره ورسلوا واردهم      سیاره    ماشین در ذهن ماست 

سیاره : در این جا کاروان معنا می دهد

6. توجه به معنایی واژه ها در زمان ومکان صدور سخن

سخن برای چه زمانی هست .

تاویل : الان      توجیه وتفسیر

یوم یهدی تاویلهم : حقیقت وواقعیت

ترجمه درست ترکیب ها 1. اضافی    مضاف ومضاف الیه   ربُّ ابائکم

2. وصفی   موصوف وصفت

   3. اسنادی       مبتدا وخبر

مثال : سوره انبیا آیه 30        وجعلنا من الماء کل شی حسنی

شی : موصوف 

حسنی : صفت

گفتنی است: این مباحث خلاصه مواردی است که در جلسه دوم استاد حاجی حسینی با موضوع فرآیند ترجمه وواژه شناسی پرداخته شده است و این جلسه کارگاهی روز چهارشنبه18 بهمن ماه با حضور طلاب پایه پنجم برگزار گردید.