این جلسه استاد حاجی حسینی به تکمیل بحث واژه شناسی که در جلسه قبل آغاز نموده ولی به اتمام نرسید پرداختند:

7. یافتن ریشه ی کلمات  مثال : اتحّد؛ باب افتعال از وحد

برخی عواملی که موجب اشتباه در این زمینه  می شوند : 1. اعلال  2. حذف برخی حروف کلمه    3. ادغام کلمه  4. تبدیل حرفی به حرف دیگر

نکات قابل توجه در این زمینه این است که :

1.       توجه به هم خانواده های واژه ها (اشتقاق )

2.      یافتن حروف زائد  (سالتمونی )

3.      یافتن وزن واژ] خصوصا در اسماء

4.      توجه به عدم وجود نظیر (واژه همانند نداشته باشد ).

مثال سوره طه آیه 111

عنو : به معنای خاضع شد

عنت : به معنای هلاک شدن به سختی افتادن

عنت الوجوه للحی القیوم

عنت : فعل ماضی صیغه 4 از عنو ، خاضع شدن نه عنت به معنای هلاک شدن

مثال انفطار آیه 4 : انتثرت

باب انفعال: ت ث ر

باب افتعال : ن ث ر P

8. یافتن معنای دقیق واژگان از منابع لغت :

مثال: سوره اسراء آیه 98

رفاتاً در لغت به معنای خرد وپراکنده شدن (معنای صحیح )

ولی در بعضی به معنای خاک ترجمه کرده اند ( ترجمه نادرست )

9. توجه به ساختار صرفی کلمه: ( اسم فاعل ، اسم مفعول و…..)

مثال : سوره فتح آیه 2 

ماتاخر: ماضی است (صحیح )

بعضی مضارع ترجمه کرده اند . (نادرست )

سوره یوسف آیه 11

لا تامن : مضارع نفی (صحیح )

مضارع نهی نیست .(ناصحیح )

10 . واژه های اضداد : (یک واژه داریم دو معنا ضد هم دارد )

مثال     عسعس 

معنای اول : روی آوردن

معنای دوم : روی برگرداندن

زبان شناسی مقابله ای :  (دو زبان یا دو لهجه از یک زبان را مقایسه می کند)

در زبان شناسی 2 مرحله دارد :

 الف : تشخیص نوع عناصر زبانی و الگوهای آن زبان

مثل واو استیناف : علما می گویند این واو نباید ترجمه شود و صرفا زبانی است.

ب : برابر یابی : در فارسی مطابقت دهیم از چه چیز در فارسی استفاده می شود .

در زبان عربی کلمات

    1. عناصر صرفا زبانی: واو استیناف ، فاء جواب شرط (فعل ماضی ومضارع خالص نباشد ) مثال ان جاء زید فاکرمه ، لام فارقه(لا موطئه) ان کانت لکبیره (همانا او جایگاه بزرگی دارد)

2. معادل فارسی ندارند . ذلکم آن مخاطبش مفرد مذکر است .

3. مشابه آن را می توان در فارسی استفاده کرد .

ترکیب

انواع ترکیب : وصفی ، اضافی ، اسنادی

الف ) ترکیب های اضافی و وصفی

1.      تشخیص درست ترکیب وصفی واضافی

مثال : وجعلنا من الماء کل شی حی   (انبیا آیه 30 )

خلق کردیم از آب هر چیز زنده ای را (معنای درست )

هر چیزی را از آب زنده کردیم ( معنای نادرست )

2.      وصف مضاف : (یک مضافی داریم می خواهیم و اسم مضاف علاوه بر مضاف الیه صفت دارد )

مثال : سوره بروج آیه 15

ذوالعرش المجیدُ

المجیدُ : صاحب عرشی که ارجمند است (معنای درست )

المجیدِ: صاحب عرش بزرگ (معنای نادرست)

3.      تتابع اضافات : برای چند کلمه وصف بیاوریم

مثال : شعرا آیه 26   ربُ ابائکم الاولین

در فارسی : صفت هر مضافی پس از مضاف الیه می آید.

در عربی : صفت بعد از آخرین مضاف الیه می آوریم .

( پروردگار پدران نخستین شما )

4.      توجه به زبان معیار : ( یعنی آن زبانی تحصیل کرده ها  ومجلات انجام می دهند)

نکات : تطابق صفت و موصوف برخلاف عربی در فارسی لازم نیست .

مثال سوره تحریم : مسلمون و مسلمات و…

معادل یابی مناسب است :

مثال : اصحاب الجنه  (بهشتیان )

اصحاب الفیل   (فیل سواران )

انتخاب صفت مناسب  مثال : القلم الاسود (قلم سیاه، قلم مشکی)، الخداء الاحمر(کفش قرمزR، کفش سرخ T)

گفتنی است: مطالب فوق الذکر خلاصه ای از مباحث مطرح شده در سومین کارگاه ساعات پژوهشی پایه پنجم آشنایی با فنون و قواعد ترجمه عربی به فارسی با واژه شناسی و نکاتی در زمینه آن و ترکیب و انواع آن با معرفی کتاب فن ترجمه یحیی معروف روز چهارشنبه 25 بهمن از ساعت 12 تا 14 بعدازظهر  برگزار گردید.